Читаем онлайн «Сон на кургане »

Янка Купала Сон на кургане

Абразы

I. У пушчы

Сам.

Русалкі.

II. На замчышчы

Сам.

Чорны.

Відмы.

III. Пажарышча

Сам.

Пагарэльцы.

Вясельная дружына.

Прыстаў.

IV. У шынкоўні

Сам.

Шынкар.

Дзяўчаты.

Госці.

Стражнік.

I. У пушчы

Восень. Ноч. Лес. Глуха шумяць калыханыя ветрам елкі і сосны; скрыпяць асіны і бярозы; з шэлестам валіцца на зямлю трупяжоўтае лісце. Паміж трох адвечных дубоў — мохам і галлём усланы ўзгорак-курган: над ім, зачапіўшыся валасамі за галіны дубоў, вісяць тры русалкі і калышуцца. З усёй мячціны вее бязлюддзем, чарам і жудою.

Русалкі (разам)

Гу-та-та, гу-ля-ля,

Гу-ля-ля, гу-та-та!

Ад сучка да сучка,

Ад куста да куста!

Ха-ха-ха! Вось яно,

Вось русалак жыццё,

Пушча — сосны, дубы —

Вось і царства усё.

Жывём самі сабой,

Самі ўмеем мы жыць, —

Ніхто есць не дае,

Не дае ніхто піць.

Днём ляжым, днём маўчым,

Як не жывы мы днём,

А як ночка прыйшла —

Мы жывём, мы пяём.

Так калышамся мы

Ад куста да куста…

Гу-та-та, гу-ля-ля,

Гу-ля-ля, гу-та-та!

Чуваць, затрашчалі сухія сучкі ад нечыіх ног.

1-я русалка

Ці вы чулі, ці не?

Штось трашчыць каля нас.

2-я русалка

Чула таксама я,

Вось напроці якраз.

3-я русалка

Пэўна, воўк ці мядзведзь,

Бо хто ж гэтай парой?..

Як вядома, хадзіць

Яны любяць сюдой.

1-я русалка

Стукат толькі дзвюх ног.

2-я русалка

Ну, і што ж там за дзіў:

Ў госьці к нам чалавек,

Не інакш, заблудзіў.

Усе тры (разам)

Чалавек, чалавек!

Нездарма пелі мы.

А цяпер хто куды,

Як начніцы, як сны.

(Адчэпліваюцца і разбягаюцца.)

Сам (выходзіць, разглядаючыся)

Хаджу і блуджу я

Ўжо колькі гадзін

І, дзе ні ступлю я,

Не бачу пуцін.

Дубы ды хваіны,

Бярозы, вязы;

Скрыгочуць асіны,

Шыпяць верасы.

Кругом нейкі шорах;

Жуда, пустата;

Па долах, па ўзгорах

Лягла цемната.

То нешта смяецца,

То нешта пяе,

То кліча, здаецца,

То тут жа снуе.

Гоп, гоп! Не чуваці!..

Адказу няма.

Ой, пушча, ой, маці!

Ты зводзіш здарма.

Ох, зводзіш здарма ты,

Наслаўшы ламоў!

Я траплю дахаты,

Я траплю дамоў!

(Пайшоў далей, разглядаючыся.)

Русалкі(выбегшы з-за кустоў, разам)

Ха-ха-ха, вось дык госць,

Як з зямлі, як з травы!

Чалавек, як і ёсць —

З галавой і жывы.

Ці сюды, ці туды,

Ад калоды, ад пня.

Ўжо не выйдзе ад нас

Аж да белага дня.

Гу-та-та, гу-ля-ля,

Аж да белага дня!

1-я русалка (чапляючыся зноў за сук валасамі)

Як люблю я, люблю

Гутатацца вось так!

Як бы дзе на градзе

Зацвітаючы мак.

Помню, гэта было

На зямлі між людзьмі:

Як любіла ж яго

Сэрцам, думкай сваймі!

Як бажыўся ён мне,

Што так любіць і ён.

Колькі ночак звялі,

Сон ішоў нам не ў сон.

Сон быў гэта, ах, сон.

Зноў зіма па вясне:

Ён пайшоў за другой,

Ён пакінуў мяне.

І тады, ах, тады

Адна сцежка была —

Ці ў раку, ці ў пятлю…

Ну — ў пятлю я пайшла.

І за тое люблю

Гутатацца вось так,

Як бы дзе на градзе

Зацвітаючы мак.

Усе тры (разам)

Гу-та-та, гу-ля-ля,

Гу-ля-ля, гу-та-та!

Як бы дзе на градзе

Зацвітаючы мак.

2-я русалка (сядаючы пад дубам)

Я сядзець так люблю, —

Гэта мой трон-пасад:

Бо ж я княжнай была

Таму лет сто назад.

Прыгажэй за мяне

Не было наўвакруг;

Шмат пакорных тады

Ў сябе мела я слуг.

Найвярнейшы адзін